Psy4Sport was blij op 17 en 18 oktober te gast te zijn op het Kaderweekend van de GymnastiekFederatie Vlaanderen. Een groots tweedaags evenement waar maar liefst 1500 trainers uit verschillende disciplines binnen de gymnastiek zich bijschoolden. Naast het geven van verschillende presentaties, beantwoordden we ook heel wat vragen van coaches. Hierbij kwamen twee vragen consistent terug. We delen daarom graag nog even onze visie en tips.
Mijn gymnast blokkeert tijdens competitie en/of vergeet de ingestudeerde routine.
Vaak gebeurt het dat terwijl een gymnast alle vaardigheden beheerst op training, hij/zij een complete black-out heeft tijdens competitie. Een belangrijke eerste vraag die we ons steeds stellen is “Is deze gymnast al mentaal klaar voor competitie?”. Competitie is een puur menselijk fenomeen, maar wordt vanuit het perspectief van het kind niet altijd op een gezonde manier begrepen. Zeker als je weet dat de meeste jongeren reeds met competitie beginnen op een leeftijd dat ze nog vooral plezier willen hebben. Competitie komt echter niet altijd over als fun of uitdaging. Juryleden kijken streng, vrienden en familie hebben plots hoge verwachtingen, en alle ogen lijken gericht op jou. Mindere resultaten kunnen door sommige atleten ervaren worden als een aanval op hun persoon (‘Ik ben een loser’). Ze zien niet in dat niet-perfecte prestatie een stand van zaken geeft en kansen tot groei en verbetering. Op het moment dat de meeste gymnasten met competitie beginnen, zitten ze ook in een leeftijdsfase dat sociale vergelijking heel natuurlijk komt. Velen zullen vanuit zichzelf de drang voelen om de betere te zijn. Als je als coach of ouder dan nog eens het winnen extra benadrukt, wordt dit al gauw de hoofdmotivatie van je gymnast.
Super, je hebt nu een gymnast met winnaarsmentaliteit op jonge leeftijd. Maar heeft deze jonge gymnast dan al geleerd hoe het moet winnen? Vaak is het antwoord “neen.” Het is belangrijk dat jongeren (en veel coaches) leren denken vanuit een groeimentaliteit. Winnen is een eindresultaat waar je als gymnast slechts gedeeltelijk controle over hebt, aangezien ook andere atleten topprestaties proberen neer te zetten. Geef je gymnast dan ook mee waar hij/zij wel controle over heeft. Breek het einddoel ‘winnen’ of ‘nieuw persoonlijk record’ op in kleinere taakdoelen die kunnen fungeren als aandachtspunten. Communiceer deze dan ook zo naar je gymnast als wat jij hoopt te zien op wedstrijd. Zo weet je gymnast dat winnen niet het voornaamste doel is, maar een bijproduct van continue verbetering. Verander de zelfspraak “Ik kan het niet” naar “Ik kan het nog niet”. Houd desnoods een dagboekje bij waarin je samen met de gymnast kan noteren welke vaardigheden hij/zij al beheerst en waar er nog verbetering mogelijk is. Besteed ook genoeg tijd aan het bekrachtigen van wat de gymnast al verwezenlijkt heeft, zodat het inzicht krijgt in het eigen groei- en leerproces. Dit werkt veel motiverender dan overladen te worden met enkel en alleen werkpunten of zaken die niet goed gingen.
Hoe kun je een gymnast leren omgaan met angst voor competitie? In de eerste plaats moet je als coach goed inzicht krijgen waar die angst vandaan komt. Dit is immers niet hetzelfde voor elke atleet. Sommige gymnasten hebben angst omdat ze het gevoel krijgen dat ze er alleen voorstaan op het moment van de waarheid. Anderen vrezen hun coach, ouders of team teleur te stellen. Nog anderen hebben angst af te gaan voor de vele toeschouwers. Probeer te weten te komen wat er door het hoofd van jouw gymnast gaat en speel hier op in door hun gedachten of aandacht bij te sturen. Organiseer vooraf simulatietrainingen met toeschouwers of jury zodat ze zich kunnen voorbereiden op een echte wedstrijd. Zorg dat je gymnast niet alleen een fysieke opwarmingsroutine heeft, maar ook een mentale routine waardoor hij/zij met een goed gevoel aan de start kan komen.
‘Sometimes you win, sometimes you learn’.
Mijn gymnast heeft een lelijke val gemaakt en lijkt niet meer in staat deze oefening nog uit te voeren.
Een foutje in de gymnastiek kan zwaardere gevolgen hebben dan eens naast de bal vangen in een balsport. Letsels kunnen ernstig zijn en herstel vraagt de nodige tijd voordat een gymnast terug ten volle kan trainen. Maar zelfs wanneer er dan medisch groen licht is, blijken sommige gymnasten niet in staat de bewuste oefening waar hij/zij zich de laatste keer pijnlijk op kwetste uit te voeren. Zonder teveel op de technische details in te gaan, kunnen we zeggen dat het lichaam herinnert. De pijnlijke gebeurtenis wordt ergens opgeslagen in het zenuwstel en de angst dat dit opnieuw kan gebeuren wordt onbewust geactiveerd wanneer de gymnast zich fysiek in een soortgelijke houding bevindt (bijvoorbeeld halverwege een salto) of mentaal dezelfde druk ervaart. De typische angstreacties van vechten of vluchten zijn hier niet echt mogelijk dus valt het lichaam terug op de derde optie: bevriezen. We kunnen hier dus niet spreken van een gebrek aan motivatie, maar de biologie van ons lichaam die het overneemt! De gymnast heeft hier weinig tot geen bewuste controle over en geruststellingen van de coach, ouder of gymnast zelf zullen niet volstaan.
Hoe kan men dan samen deze uitdaging overwinnen? Een geduldige houding is hierbij essentieel, want deze situatie is een echte test van de relatie tussen gymnast en coach. Pushen helpt helemaal niet om het biologische onveiligheidsgevoel te overwinnen en zeggen dat de gymnast ‘het niet hard genoeg wilt’ strookt niet met het perfectionisme die vele atleten zichzelf al opleggen. Woede, frustratie of ongeduld omdat je de gymnast niet meer vooruit krijgt, helpt niet om de hem/haar af te helpen van de blokkade. Een goede eerste aanzet is om de oefening in kwestie langzaam terug op te bouwen. Echter, vaak blokkeert de gymnast nog op de laatste stap die hij of zij helemaal alleen moet uitvoeren. Op dat moment is het belangrijk de gymnast te begeleiden in ademhalingsoefeningen of relaxatietechnieken, zodat deze de innerlijk spanning beter kan controleren. Daarnaast is er imagery, beter bekend als visualisatietechnieken. Dit is een techniek waarbij de gymnast succesvolle uitvoeringen voor de geest haalt om zo de juiste automatische reactieprocessen terug te activeren. Dit vraagt wel enige begeleiding, aangezien we willen vermijden dat de gymnast ook in zijn/haar hoofd altijd de pijnlijke gebeurtenis herbeleeft. Je wilt niet dat de gymnast blijft denken: “Ik mag niet vallen”, want dan is ‘vallen’ het enige woord dat blijft hangen. In plaats daarvan kan je samenwerken om de kerntaken van de uitvoering op te delen in enkele kernwoorden die dienst doen als triggers. Het herbekijken van beelden met een succesvolle uitvoering kan helpen bij deze aandachts- en visualisatietechnieken. Indien je het gevoel hebt dat je nog niet comfortabel genoeg bent met het aanleren van relaxatie-, visualisatie-, of aandachtstechnieken, kan een sportpsycholoog jou en je gymnast hierin bijstaan.
Weet in ieder geval dat elke gymnast of gymnast uniek is. Het is vaak een kwestie van samen op zoek te gaan naar oplossingen. Daarom lijkt het ons belangrijk dat er vooral blijvend werk wordt gemaakt van een goeie vertrouwensrelatie tussen gymnast en coach.
Wil je graag dat we samen kijken naar de specifieke situatie van jou en je gymnast? Contacteer ons dan gerust via de website of contact@psy4sport.be .
Blijf je graag op de hoogte van andere activiteiten van Psy4Sport en tips zoals deze? Volg ons dan zeker ook via Facebook of Twitter!
